Het boek gaat over beleid, beleidsprocessen en sturing. Beleid, wat betekent die term eigenlijk? De Van Dale schrijft: beleid is de “wijze van behandeling van een zaak met betrekking tot de gevolgde of te volgen beginselen of gedragslijn”. Het Woordenboek der Nederlandse Taal geeft als omschrijving “de wijze van besturen van een zaak”. Het begrip ‘besturen’ veronderstelt een punt waarop het sturen gericht is. Dat richtpunt betreft de doelstelling die aanleiding geeft tot het formuleren van beleid.
Net als iedere onderneming moet ook een corporatie een goed beeld hebben van haar externe omgeving. Maar een corporatie is een maatschappelijke onderneming. Om die reden moet de corporatie de buitenwereld, de maatschappij ruimte geven om haar beleid mede te laten bepalen. Later daarover meer. We kijken nu alleen naar de ‘kaart’ van de omgeving; eerst buiten de sector ‘wonen’, vervolgens in de sector en tenslotte in het werkgebied van de corporatie.
In het vorige hoofdstuk is de beleidsomgeving van de corporatie beschreven. Op een aantal plaatsen in dat hoofdstuk hebben we aangegeven dat corporaties die beleidsomgeving heel verschillend kunnen duiden of er verschillende conclusies aan kunnen ontlenen met betrekking tot de opgave waarvoor zij zich gesteld zien. In dit hoofdstuk willen we nader ingaan op de bril waardoor oftewel de visie waarmee de corporatie naar de omgeving kijkt, de strategische keuzen die zij, gezien de beschouwde omgeving, maakt en de ondernemingsdoelstellingen die zij daaraan ontleent.
Als de corporatie de stappen gezet heeft die in de vorige hoofdstukken zijn beschreven (omgevingsverkenning extern en intern, visievorming, doelen formuleren), is zij in staat om de zogenaamde wensportefeuille te definiëren en daarmee de transformatieopgave met betrekking tot de vastgoedportefeuille. In dit hoofdstuk komt een voorbeeld aan de orde van zo’n transformatieopgave. Daaruit zal blijken op welke wijze die transformatieopgave op complexniveau uitgewerkt kan worden in een feitelijke transformatie.
We maken een switch van de ‘voorkant’ van de beleidscyclus op portefeuilleniveau (dat wil zeggen beleid en plannen maken) naar de ‘achterkant’ (namelijk: evalueren en bijstellen van beleid en plannen). We slaan de uitvoering van het portefeuillebeleid over. Met opzet, omdat we dan terechtkomen op het kruispunt van de beleidsachtbaan. Daaraan willen we een apart hoofdstuk wijden (hoofdstuk 9).
In dit en het volgende hoofdstuk staat de operationele laag van vastgoedsturing centraal. Eerst gaan we dieper in op het fenomeen van complexplannen en op de vertaling van de complexplannen in uitvoeringsplannen.
Het complexplan bestaat uit verschillende onderdelen. De beleidskaders op complexniveau krijgen in dit hoofdstuk de meeste aandacht.
In hoofdstuk 5 zijn we ingegaan op het meten en evalueren van prestaties op portefeuilleniveau. We hebben daarbij niet zoveel aandacht besteed aan het instrumentarium; het is belangrijker om de prestaties af te zetten tegen de verschillende doelstellingen (die uitgebreid behandeld zijn in 3.4).
In deze paragraaf besteden we aandacht aan de prestaties op complexniveau. We gaan hier wel uitgebreid op in, enerzijds omdat dit onderdeel van de vastgoedsturing al een relatief lange historie kent, anderzijds omdat het onderwerp, ondanks de historie, inhoudelijk nog volop in ontwikkeling is.
De vastgoedcomplexen van woningcorporaties liggen nooit geïsoleerd, maar maken deel uit van wijken of dorpen. Wijken kennen hun eigen historie en dynamiek en bepalen in belangrijke mate het woonklimaat in de diverse woningcomplexen. Het omgekeerde geldt uiteraard ook: het klimaat in de diverse complexen draagt bij aan het functioneren van de wijk als geheel.
In het eerste hoofdstuk hebben we de beleidsachtbaan geïntroduceerd als procesmodel voor het beleidsproces. In de daarop volgende hoofdstukken kwamen alle onderdelen van het beleidsproces aan de orde.
Al dit materiaal gebruikend heeft de corporatie voldoende beleidsmateriaal verzameld waarmee zij uitspraken kan doen over de toekomst van de vastgoedcomplexen in de portefeuille. Het betreft het kruispunt in de beleidsachtbaan, de sluitsteen van de beleidscyclus.